SKYTRAX BU ÖDÜLLERİ REKLAM KARŞILIĞI MI DAĞITIYOR?

Geçmişte THY SKYTRAX ’ın bir ödülünü almıştı. Yazdım, köşemde kutladım.4-5 adet yorum gelmişti.” Bu seçim o kuruluşa verilen reklamların karşılığıdır” diyordu. THY’’ nin saygıdeğer çalışanları.  SKYTRAX’ ın bir neşriyat olduğunu bile söyleyen bir okur/yorumcu bile vardı. Tabii hangi şirketin mensubu olduğunu bilmiyorum. İyi ki de bilmiyorum.

Lufthansa Grubu, Dünya Havacılık Festivali'nde (WAF) 2024 yılının en iyi havayolu uygulaması ödülüne layık görülmüştü. Dünya Havacılık Festivali, havacılıkta teknoloji, yolcu deneyimi, dijitalleşme ve sürdürülebilirliğe odaklanan, uluslararası havacılık sektörünün önde gelen küresel konferansıdır. İnternette geri giderek LH’ ın diğer senelerdeki ödüllerini de görmek mümkün. Almanya da hiçbir kimsenin bu ödüllerin veriliş şeklini sorgulayıp sorgulamadığını bilmiyordum. Söz konusu ülkede Sivil Havacılık Sektöründe çalışmış ve bu konuları halen takip eden bir arkadaşımıza sordum. Ne yazılı basında ne de sözlü basında böyle bir sorgulamaya hiç şahit olmadığını söyledi. Evet, birilerini sevmeyebilirsiniz, benimsemeyebilirsiniz ama, kurumun başarısını gölgelemek yine de doğru bir yaklaşım değil. Aslına bakarsanız bu başarıda çalışanlar, sizler en büyük bir role sahipsiniz. Öyle değil mi?

THY geçtiğimiz ay yine SKYTRAX tarafından takdir edildi. Paris Air Show 2025 kapsamında düzenlenen ve havacılık sektörünün en prestijli organizasyonlarından biri olan Skytrax Dünya Havayolu Ödülleri ‘nde, Türk Hava Yolları (THY) büyük bir başarıya daha imza attı. Milli bayrak taşıyıcımız, toplam 8 farklı kategoride ödüle kayık görüldü. Geçmiş senelerdeki başarılarını bir anlamda tescilledi. 16–22 Haziran 2025 tarihleri arasında Fransa’nın başkenti Paris’te düzenlenen fuarda THY, son teknolojiyle donatılmış yerli koltuklarını da tanıttı.

Bu defa araştırdım. Geçmişteki yazımdaki gibi hazırlıksız değilim. Kendi sorgulamalarım bir tarafa 2 Yapay Zekâ ya şu suali yönelttim.” Skytrax Birleşik Krallık'ta danışmaya dayalı uçuş araştırmaları servisidir. Yaptığım araştırmalarda bu kuruluşun bir neşriyatının (magazin vb.) olup olmadığını ve havayollarından reklam alıp almadığını bulamadım. Sizden yardım istiyorum.”

Skytrax’ ın bir yayını (magazin, dergi, neşriyat) var mı? Araştırmalarımda Skytrax tarafından yayımlanan bir e magazine veya basılı dergiye dair resmi bir bilgiye rastlanmamıştır. Skytrax’ın resmî web sitelerinde “magazine” ya da “e-magazine” şeklinde bir içerik başlığı görünmemektedir. Bazı sitelerde “Skytrax Surveys Archives … Get Magazine” gibi bağlantılar yer alıyor ancak bunlar doğrudan Skytrax ’ın kendi yayını gibi değil, muhtemelen dış kaynaklar veya forumlardan ibarettir. Bu nedenle, Skytrax ‘ın kendi adını taşıyan resmi bir magazini olduğuna dair resmi bir kanıt, bir kayıt bulunmamaktadır.

Skytrax havayollarından reklam alıyor mu? Ödüller ya da yıldız derecelendirmeleri için ödeme yapılır mı?

Skytrax ‘ın “World Airline Awards” anketine katılım veya ödüller için havayollarından ödeme veya sponsorluk alınmadığı belirtilmiştir. Katılım ücretsizdir ve sıralamalar, kullanıcı oyları veya Skytrax denetimleri temelinde belirlenmektedir. Ayrıca, havayolları isteğe bağlı olarak Skytrax ’tan detaylı değerlendirme raporları satın alabilir; ancak bu, ödül tespiti ya da yıldız derecesi tespiti için alınan bir ücret değildir.

 Reklam alma durumu: Skytrax web sitelerinde doğrudan reklam ya da sponsorluk banner’larına dair açık bilgi bulunmamaktadır. Kayıtlarda Skytrax ’ın ücretli danışmanlık hizmetleri sunduğu, belirtilmektedir. Diğer yandan, popüler seyahat blogları ve forumlarının Skytrax’ın tarafsızlığına dair eleştirilerde bulunduğu görülmüştür.; Bazı kullanıcılar, "pay-to-play" yani ödüllerin dolaylı olarak danışmanlık gelirleri veya ilişkilerle şekillendiğini öne sürmüş ise de bunun örneklenmesi ve belgelenmesi mümkün olmamıştır.

Örneğin Reddit (Reddit bir Amerikan sosyal haber, tartışma sitesidir. Siteye kayıtlı kullanıcılar bağlantı, metin, fotoğraf, anket ve video içerebilen gönderiler paylaşabilir, diğer kullanıcılar da bu gönderileri oylayarak gönderinin sayfada üste çıkmasını veya alta inmesini sağlayabilirler) Reddit gibi sosyal ağlarda yer alan kullanıcı forumlarındaki yorumlarda bile Skytrax’ ın resmî olarak reklam aldığına dair açık beyan veya belge bulunmamaktadır. Kaldı ki Almanya’da bu tür ilişkileri resmiyetten uzakta şekillendirmek çok zor, hatta mümkün değildir.

Kapital dergisinin “50 Bin Marka Nereye Gitti?” başlıklı bir dosyası var. Dosyada eski reklamcılardan Ersin Salman’ın bir hatırasına yer veriliyor. Şöyle diyor Salman; “Artık üniversitelerde ders konusu olarak okutulan, tartışılan bir örnek var ki, kampanyasını benim de kurucusu ve ortağı olduğum Ajans Ada yürütmüştür: Jill çorapları… ‘Atın, atın, eskimiş çoraplarınızı atın, Türkiye’ye Jill geliyor’ diye, lansmanı büyük iddialarla yapılan Jill, çok kısa sürede batmayı başarmıştı. Müşterimiz, en ileri teknolojiyle, çok kaliteli hammaddeyle, şimdiye kadar görülmemiş mükemmellikte bir kadın çorabı üreteceğini belirtiyordu. Jill, çok ince, çok hafif olacaktı ama kolay kolay kaçmayacaktı. Yaptığımız kampanya çok güçlüydü, 2 bin figüranın rol aldığı büyük bir lansmanla piyasaya çıkmıştı Jill. Bütün kadınlar satın almıştı ürünü. Ama sadece birer kez almışlardı. Ve Jill parlak bir örnek olarak, kayan bir yıldız gibi ışıltılarla batmıştı. Evet, reklamcı atasözü doğrulanıyordu: iyi reklam, kötü malı daha çabuk batırır.”

Sizce, Türk Hava Yolları mevcutsa doluluk oranını nasıl ulaşıyor? Beğenilmeyen, kötü bir ürün satarak bu yolcu miktarını nasıl yakalıyor? Ürün de bir terslik olsa bu reklama karşı yolcuların tepkisinin ne olacağını düşünebiliyor musunuz? O yolcular tepki göstermezler mi? THY ile uçmayı sürdürürler mi? Sorgulanmasını size, çalışanlara veya bana bırakırlar mı? Münferit şikayetler yok mu? Tabii ki vardır, olacaktır.

Sen Türk Hava Yollarını az mı tenkit ettin diyenleriniz olacaktır. Kurumu tenkit etmek başka, yöneticileri ve onların belirli konulardaki uygulamalarını eleştirmek farklı hususlar. Günümüzde düşüncelerimizi özgürce ifade etmek, demokratik toplumların temel dayanaklarından biri. Ancak eleştirinin yönü, kapsamı ve muhatabı doğru belirlenmediğinde, yapıcı olmaktan çıkıp yıkıcı bir nitelik kazanabilir.

Kurumlar; yasalarla kurulmuş, belli bir amaç doğrultusunda işleyen, kişi ve zamandan bağımsız olarak varlığını sürdüren yapılardır. Eleştirilen kurumsal yönler genellikle sistemsel sorunlara, yapısal aksaklıklara veya misyonla çelişen uygulamalara dayanır. Bu tür eleştiriler genelleme içerir. Örneğin, “Kurum şeffaflıktan uzaklaştı” ya da “Bu kurumda istihdam politikası şeffaf değil “gibi.

Öte yandan, yöneticilere yönelik eleştiriler doğrudan karar alıcı bireyleri hedef alır. Bir kurumun yöneticilerinin liyakatine, karar alma biçimine, yönetim anlayışına veya kamuoyuna karşı sorumluluk bilincine dair yapılan eleştiriler daha somuttur. “X müdürü çalışanlar arasında ayrımcılık yapıyor” ya da “Yöneticinin uygulamaları kurum kültürüyle bağdaşmıyor” vb. gibi ifadeler, belli olaylar ve kişiler üzerinden yürütülür. Burada kişisel davranış, yönetim tarzı ve sorumluluk alanı eleştiri konusudur.

Bu ayrımı yapabilmek neden önemlidir? Çünkü kurumların tüm varlığını birkaç yöneticinin hatasıyla mahkûm etmek hem haksızlık hem de adaletsizlik olur. Tıpkı, iyi bir yöneticinin kurumun tüm sorunlarını bir anda çözemeyeceği gibi, kötü bir yöneticinin hataları da kurumu tümüyle geçersiz kılmaz. Kurumlar değişebilir, yöneticiler değiştirilebilir; fakat kurumsal yapıların itibarı kolayca zedelenmemelidir.

Elbette kurumlar da eleştirilebilir; Sonuç olarak, her eleştiri, hedefini doğru seçtiğinde anlam kazanır. Eleştiri hakkımızı kullanırken, neyi eleştirdiğimizi ve neden eleştirdiğimizi bilmek hem kendimize hem de içinde yaşadığımız topluma duyduğumuz sorumluluğun bir gereğidir. Önemli olan eleştiri konularının doğruluğudur.

THY 6–22 Haziran 2025 tarihleri arasında Fransa’nın başkenti Paris’te düzenlenen fuarda THY, son teknolojiyle donatılmış yerli koltuklarını da tanıttı. Ve de 2025 Skytrax Ödülleri’nde Avrupa’nın En İyi Havayolu ve Dünyanın En İyi Business Class İkram Servisi kategorilerinde ödüllendirildi. Diğer yandan Turkish Cargo ise 2025 World Air Cargo Awards’ta “Yılın Küresel Hava Kargo Taşıyıcısı” seçildi.

Evet, beyler, bu konudaki menfi düşünceleriniz pek doğruya benzemiyor. İyiye iyi, yanlışa yanlış diyebilmek gerek. İsterseniz bir de siz araştırın.

BEN BU BAŞARIDA EMEĞİ GEÇEN TÜM THY VE THY KARDO ÇALIŞANLARINI VE YÖNETİCİLERİNİ KUTLUYOR, TEBRİK EDİYORUM. DAHA İYİLERİNİ TEMENNİ EDİYORUM.

BU FIKRA YAŞAMIMIZDA ÇOK ŞEYE ÖRTÜŞÜYOR? AMA KİMİN UMURUNDA?

“Buğday yetiştiren çiftçiler arasında yapılan yarışmaya senelerdir katılan bir çiftçi büyük ödülü o yılda kazanmıştı. Yarışmayı takip edenler çiftçiye bu başarının sırrını sordular. Çiftçi bu sırrın kendi tohumlarını komşuları ile paylaşması olduğunu söyledi. Cevap şaşırtıcıydı. Buna rağmen ikinci soru soruldu. Bu bir yarışma neden tohumlarınızı onlarla paylaşıyorsunuz?

Çiftçi; bilmiyor musunuz, rüzgâr olgunlaşan buğdayların polenlerini uçurur ve tarladan tarlaya taşır. Bu durumda komşumun buğdayının kötü olması demek benim ürünümün de kötü olması demektir. En iyi buğdayı yetiştirmek için komşularımın da iyi buğday yetiştirmelerine yardımcı olmam şart.”

SİZ SİZ OLUN EŞEĞİ ÇOK YÜKSEKLERE ÇIKARTMAYIN?

En iyi işe alım yöntemi, işe alımın özenle yapılması gerektiği, işe alımda liyakatin önemi üzerine çokça konuşuldu. Bu anlatımı kim üstüne alır ki?  Nasrettin Hoca’nın da bu konuya bir minik fıkrayla katkısı var. Bundan kimler, hangi noktadaki yöneticiler kendisine bir ders çıkartır bilemem? Ama kabahat eşeği yükseğe çıkartan hocamızda.

“Bir gün Nasrettin Hoca eşeğini hava alsın diye evinin damına çıkarmış. Bir müddet sonra eşeğin yeterince hava aldığını düşünüp aşağı indirmek istemiş. Lakin hayvan aşağıya inmemek için direnip durmuş. Hoca ne yapıp ettiyse eşeği bir türlü aşağı indirememiş. Sonunda pes eden hoca damdan aşağıya yalnız başına inmiş. Kendisine alan bulan eşek, başlamış damda hoplamaya, zıplamaya. Sonunda da çöken damla birlikte aşağıya düşüp ölmüş. Bu akıbeti gören hoca yaptığı hatadan şu dersi çıkarmış: “Demek ki eşeğin mevkiini yükseltirsen hem kendine hem bulunduğu yere zarar veriyor.” (….?)