THY’ den ayrıldıktan sonraki çalışmam sırasında bir günlük gazetede yukarıdaki başlığın altında yer alan bir haber görmüştüm. O sırada bu günlerde olduğu gibi başka bir sitede yazıyordum. Aynı başlığı kullanıp bir yazı kaleme almıştım. Tabii ki maaşla ilgili kısmı patronların hoşuna gitmemişti. Bugün çok benzer bir başlığın altında aynı konulu haberi görünce bu konuyu tekrar yazmak istedim. Tabi ki 2013’ den bu yana çalışma konusunda dünyada çok şey değişmişti. Maaşların yeri ve çalışma saatlerinin tepelerde olması dışında. Yazıda belirtilen konuları yazılı ve sözlü basında münferit olarak okumuş olabilirsiniz. Hepsini bir arada görüp değerlendirmek konunun tam olarak kavranmasına yardımcı olacaktır.
Avrupa İstatistik Ofisi Avrupa ülkelerinde haftalık ortalama çalışma saatlerini açıkladı. Açıklanan listeye göre Avrupa Birliği ülkelerinin ortalama haftalık çalışma süresi 36,1 olarak belirlenirken Türkiye'de bu ortalama 44,2 saat olarak kayıtlara geçmiş. Asgari ücret sıralamasında Avrupa ülkeleri arasında sondan 3'üncü sırada yer alan Türkiye'nin çalışma süresinde en tepede olması, Avrupa'ya göre çok çalışıp, az kazanıldığı sonucunu ortaya koydu.
32,2 saatle en az ortalama çalışma süresine sahip Hollanda'da asgari ücret 2 bin 70 euro dolayında iken 44,2 saat ortalama ile çalışılan Türkiye'de yaklaşık 605 euro civarında.
İşte Avrupa ülkelerindeki haftalık ortalama çalışma saatleri: Hollanda: 32,2 saat- Avusturya: 33,6 saat- Norveç: 33,9 saat- Almanya: 34 saat- Danimarka: 34,3 saat- Finlandiya: 34,8 saat- Belçika: 34,9 saat- Lüksemburg: 35,3 saat- İrlanda: 35,5 saat- İsveç: 35,7 saat- Fransa 36 saat- İtalya 36i1 saat- İsviçre 36,2 saat- İspanya: 36,4 saat- Estonya: 36,4 saat- Malta: 37,3 saat- Slovakya: 37,6 saat-- Portekiz: 37,7 saat- Çekya: 37,8 saat- Macaristan: 37,8 saat- Slovenya: 38,1 saat- Hırvatistan: 38,1 saat- Litvanya: 38,3 saat- Türkiye: 44,2 saat
BELÇİKA: Evet, Avrupa'da 4 günlük çalışma gündeme getiren ilk ülkeydi Belçika. Söz konusu ülkenin çalışanları 2022 yılının şubat ayında maaş kaybı olmaksızın normal 5 gün yerine tam çalışma haftasını dört günde gerçekleştirme hakkını kazanmışlardı. Yeni yasa geçen yıl 21 Kasım'da yürürlüğe girdi ve çalışanlara haftada dört gün mü yoksa beş gün mü çalışacaklarına karar verme olanağı verdi. Karar çalışanlara bırakıldı. Belçika yönetimi bu uygulamanın insanların aile yaşamlarını kariyerleriyle birleştirmelerini kolaylaştıracağını düşünüyor. Şunu da belirtmekte fayda var ki, Belçika'da haftada 4 gün çalışma herkese cazip gelmiyor.
ALMANYA bugün Avrupa’da 34,2 saat ile en kısa ortalama haftalık çalışma süresi uygulanan ülkelerinden biri. Sendikalar çalışma saatlerinin daha da azaltılması görüşündeler.1 Şubat itibarıyla Almanya'da 45 şirket, toplamda 6 ay sürecek pilot uygulama ile 4 günlük çalışma haftasını test etmeye başladı. Daha kısa bir çalışma haftasına uyarlanabilecek şirketleri kapsayan çalışmaları yürütenler de mevcut. Yapılan bir ankete göre Almanya'da çalışan insanların yüzde 71'i haftada yalnızca 4 gün çalışma hakkına sahip olmak istiyor. İşverenler arasında üçte ikiden fazlası bunu destekledi. %75 gibi önemli bir çoğunluk dört günlük haftanın çalışanlar için uygun olduğuna inanıyor.
%59’luk bir oran ise bunun işverenler için de uygulanabilir olacağı düşüncesinde. Bu çalışmalara ve olumlu verilere rağmen Alman hükümeti şu ana kadar yasalaştırmanın yapılacağını deklare etmedi. Almanya'nın ekonomisi; yüksek enerji maliyetleri, faiz oranları ve derin işgücü eksikliği nedeniyle durgunlaştı. Ülke, özellikle hızlı büyüyen sektörlerde vasıflı işçi sıkıntısıyla karşı karşıya. Veriler, Almanya'nın yaşlanan nüfusu nedeniyle 2035 yılına kadar 7 milyon vasıflı işçiden mahrum kalacağını tahmin ediyor. Yaşanan sıkıntı farklı sektörlerdeki çalışanları daha iyi ücretler ve esnek çalışma saatleri talep etmeye yöneltti.
PORTEKİZ: Uygulamadaki başarının ardından Portekiz bu adımı attı uygulamaya katılan ülkeler listesine girdi. Geçen yılın haziran ayının başında duyurulan pilot çalışmaya 39 özel şirket katıldı. Portekiz’ de, insanların yüzde 72'sinin haftada 40 saatten fazla çalıştığı, OECD ülkeleri arasında üçüncü en uzun çalışma haftasına sahip olan ülke konumunda. Haftada 4 gün çalışmanın etkisi Portekiz'de ölçüldü: Firmaların yüzde 95'i durumdan memnun.
BİRLEŞİK KRALLIK: Birleşik Krallık'taki denemede en başarılı sonuçları açıklayan ülke İngiltere'ydi. Uygulamaya yaklaşık 61 şirket ve 3300'den fazla çalışan katıldı. Denemeye katılan şirketlerin yaklaşık yüzde 92'si 6 aylık pilot uygulama sonunda 4 günlük çalışma politikasını sürdürmeye karar verdi.
İskoçya’ da Devlet memurlarına yönelik uygulama Ocak 2024'ün sonlarında başlarken, Galler hükümeti geçen yılın baharında çalışmalara başlamayı düşündüğünü duyurdu. İskoç hükümeti, South of Scotland Enterprise'da çalışan yaklaşık 140 kamu görevlisinin, ülkede dört günlük çalışma haftasının uygulanıp uygulanamayacağını test etmek için maaş kaybı olmadan haftada 32 saat çalışmaya başladığını açıkladı. Kamu Politikası Araştırma Enstitüsü'nün İskoçya'da ankete katılan kişilerin yüzde 80'inin girişime oldukça olumlu baktığını ortaya koyarken, katılımcılar programın sağlık ve mutluluklarını artıracağını söyledi.
İSPANYA: İspanya'da da hükümet pilot program başlatmaya yönelik çağrıları kabul etti. Tasarıya göre uygulamanın ilk yılında hükümet ücret maliyetlerini kısmen finanse edecek.
İSVEÇ: İsveç'te tam ücretli dört günlük çalışma haftası 2015 yılında karışık tepkiler aldı.2015'teki uygulamada ücret kaybı olmadan 8 saatlik iş günleri yerine 6 saatlik iş günlerinin denenmesi planlansa da deneme için para harcama fikrinden herkes memnun kalmadı. Sol partiler bile bunu geniş ölçekte uygulamanın çok pahalı olacağını öne sürdü. Ancak bir üniversite hastanesinin ortopedi ünitesinde 80 hemşire ve doktorun 6 saatlik iş gününe yönelik pilot uygulamaya katılmadı ve kaybedilen zamanı telafi etmek için yeni personelin işe alınmasıyla olumlu sonuçlar gözlemlendi.
JAPONYA: Aşırı çalışmadan kaynaklanan ölümlerin birçok can kaybına yol açtığı Japonya da pilot uygulamaya yönelik harekete geçti. Teknoloji devi Microsoft, 2019 yılında çalışanlarına bir ay boyunca 3 günlük hafta sonu tatili sunarak modeli denedi. Bu üretkenliği yüzde 40 artırdı ve daha verimli çalışmayla sonuçlandı.
ABD. Yapılan bir ankete göre, ABD'li çalışanların yüzde 92'si, daha uzun saatler çalışmak anlamına gelse bile, çalışma haftasının kısaltılmasından yana. Ankete katılan çalışanlar, bu uygulama ile zihinsel sağlığın iyileştiğini ve üretkenliğin arttığını ifade etti.
KANADA: 1000 ofis çalışanı arasında yapılan ankete göre ise büyük şirketlerin yüzde 51'i 'haftada 4 günlük çalışma uygulayacağını' ortaya koydu
Geçen yıl itibarıyla hükümet kanadında mesai saatlerinin düşürülmesiyle ilgili bir çalışma yapıldığı bilgisi basında paylaşılmış ve ilk kez bir Türk şirketi haftada 4 gün mesai uygulamasına geçtiğini duyurmuştu. Şirket çalışanları ile ilgili yapılan bir ankette ise çarpıcı sonuçlar elde edildi. Peki Türkiye’de 4 gün mesai uygulaması daha da yaygınlaşır mı? Mesai saatlerinin azaltılmasıyla birlikte çalışanların ücretleri düşer mi? İşte detaylar...
İLK KEZ BİR TÜRK ŞİRKET DENEDİ. İŞTE HAFTADA 4 GÜN MESAİNİN ÇALIŞANA ETKİSİ: Milliyet.com.tr/ Geçtiğimiz yıl itibarıyla hükümet cephesinde çalışma saatlerinin düşürülmesine ilişkin bir çalışma başlatıldığını duyurmuştu. Buna göre esnek ve yarı zamanlı, evden çalışma modelleri üzerinde durulmuş ve bir Türk şirketinin ilk kez haftada 4 gün mesai uygulamasına geçtiğini haber yapmıştı.
4 gün mesai uygulamasına geçen şirketin çalışanları üzerinden yapılan ankete göre 4 günlük çalışma haftasının çalışan bağlılığını, üretkenliğini, motivasyonunu ve iş-yaşam dengesini yüzde 85'in üzerinde artırdığı tespit edildiği bilgisi de haber kapsamı içindeydi.
Peki Türkiye’de 4 gün mesai uygulaması daha da yaygınlaşır mı? Mesai saatlerinin düşürülmesi şirket ve çalışanları nasıl etkiler? Konuyla ilgili merak edilenleri Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram, milliyet.com.tr’ye açıkladı. Bayram konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
“Esnek çalışma modeli bir önceki Çalışma Bakanı zamanında da gündeme alınan bir konuydu. Hibrit çalışma, esnek çalışma şeklinde bazı çalışma modelleri var. Bu modeller bazı Avrupa ülkelerinde uygulanıyor. Türkiye’den bir firma da buna ilişkin 4 günlük mesaiye geçti. 4 günlük mesaide 1 gün tatil oluyor ve cumartesi, pazar günleri çalışılmıyor. Bu şirketlerin çalışma yapısı ile ilgili bir uygulamadır.
4 GÜN MESAİ UYGULAMASI ŞİRKETLERİ NASIL ETKİLER? Türkiye’deki şirketlerin çoğunun emeğe dayalı olduğu ve bizzat işçinin çalışma usulüne dayandığı için şu an 4 günlük çalışma modeli bizim üretim kapasitemizi düşürecektir. Buna ayak uydurabilen firmaların teşviklere ihtiyacı var. Türkiye’de yaygınlaşabilmesi için özellikle teknoloji sektöründe buna ilişkin bir adım atılabilir. İstanbul’da özellikle pandemiden sonra cuma günleri trafik neredeyse yarı yarıya azalıyor. Bunun nedeni hizmet sektöründe çalışanların evlerden çalışabilmesidir. Çalışanlar uzaktan, evden çalışmak sureti ile işlerini halledebilir hale geldiler. Bu sistem geliştirilebilir.
OFİSE GİTMEDEN İŞLERİNİ HALLEDEBİLİYORLAR: Pandemi ile beraber hayatımızda online toplantılar başladı. Çalışanlar artık ofise gitmeden işlerini halledebiliyorlar. Bazı işletmeler iş yeri kiralama, iş yerinin giderine katlanmak, çalışanları iş yerine getirme maliyeti gibi durumları düşününce bazı günleri tatil etti veya esnek çalışma modeline geçti.
HANGİ SEKTÖRLERDE 4 GÜN MESAİ UYGULANABİLİR? Şu anda 4 günlük çalışma modeli hizmet sektöründe uygulanabilir. Bunu uygulayan firmalara ekstra teşvik verilmesi gerekir. Çünkü her bir çalışan işine gidebilmek için taşıtına biniyor, yolculuk yapıyor. Bunun dışında karbon ayak izi kapsamında Türkiye’nin almış olduğu önlemler var.
Karbon ayak izinin azaltılması kapsamında devletimiz bir destek görebilir. Bu desteği de devletimiz işverenlere yansıtabilir. Ancak, özellikle sanayi kesimi için şu anda 4 günlük mesai uygulanması oldukça zor gözüküyor.
MESAİ SAATLERİNİN DÜŞÜRÜLMESİ ÇALIŞANI NASIL ETKİLER? Türkiye’de mesai saatlerinin düşürülmesi çalışanları olumlu etkiler. Çalışanların mesai saatlerini azaltıp daha da etkin çalışması sağlanabilir. Çalışanlar gün içerisinde ekstra bir işleri olduğunda izninden kullanmak ya da rapor almak durumunda kalabiliyor. Günlük yarım saat veya haftalık 2 saatlik bir izin verilse bu izni çalışan istediği bir günde kullansa iyi sonuç alınabilir. Bunu uygulayan bazı işletmeler var. Haftalık belli günlerde çalışan istediği bir saatte iznini kullanabiliyor. Bu çalışanlara olumlu yansır.
MESAİ SAATLERİNDE AZALMA ÇALIŞAN MAAŞINI DÜŞÜRÜR MÜ? Asgari ücret saatlik olarak belirleniyor. Çalışılmayan günler için eğer işveren tatil yaparsa maaş vermeme hakkı var. Türkiye’de 4 gün mesai saatine geçen işveren ücretleri düşürmeden bu uygulamayı yaptı.”
4 GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ ÇALIŞAN PERFORMANSI VE İŞ VERİMLİLİĞİNİ ARTIRDI MI? Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Aksa Akrilik Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü Cengiz Taş, milliyet.com.tr’ye yaptığı açıklamalarda şu ifadeleri kullandı: “Aksa Akrilik olarak Türkiye'de bir ilki gerçekleştirerek haftada 4 gün çalışma sistemini kalıcı hale dönüştürdü. Uygulama, çalışma süreçlerimizi daha etkili hale getirirken, çalışma arkadaşlarımızın iş-yaşam dengesini ve esnek çalışma ortamını destekleyerek çalışan bağlılığına da katkı sağladı. Ayrıca, bu adım Türkiye'de bu uygulamayı hayata geçiren ilk kurumsal şirket olarak iş hayatının geleceği ve sürdürülebilirliğine yönelik öncü bir adım olarak değerlendirildi.
Pilot çalışma dönemi sonrası yapılan anket sonuçlarına göre haftalık izin uygulamasının, çalışan bağlılığı, verimlilik, motivasyon ve iş-yaşam dengesi alanlarını yüzde 85’in üzerinde desteklediği tespit edildi. Bu olumlu sonuçlar, uygulamanın çalışanlar arasında destek bulduğunu ve şirket içinde iş birliğini ve ekip ruhunu güçlendirdiğini gösterdi.
Uygulama, çalışanlar arasında iş-yaşam dengesini, esenliği, ruhsal ve fiziksel sağlığı desteklerken bir yandan da motivasyonlarını ve verimliliği artıran, geleceğin iş yaşamında fark yaratacak yenilikçi bir yaklaşıma sahip. Verilere göre haftalık izin kullanım oranı yüzde 93,8 olarak kaydedilmiş, bu da çalışanların uygulamayı benimsediğini ve yüksek bir kullanım oranına sahip olduğunu gösteriyor. Yapılan açıklamaya göre haftada 4 gün mesai yapan çalışanlar, yine önceki gibi 08:00- 17:00 saatleri arasında çalışmış, haftada 1 gün de izin kullanmıştır. Haftada 4 gün mesai nedeniyle çalışan sayısında bir artışa gidilmeden var olan norm kadrosuyla süreci yönetilmiştir.
Türkiye'de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da bu konuda harekete geçmişti. Peki, mesai saatleri düşecek mi? Çalışma saatleri ne zaman kısalacak. Bu halen belli değil.
MUHALEFETİN TEKLİFİ: Mesai saatlerine ilişkin muhalefetin TBMM'ye sunduğu haftalık çalışma saatinin 45 saatten 37.5 saate düşürülmesine yönelik teklifin ardından gözler alınacak olan karara çevrildi. Birçok kişi uzun çalışma saatleri nedeniyle sosyallikten uzak bir hayat yaşadığına dair söylemlerini sıklıkla dile getirirken sunulan teklifin TBMM'de kabul edilip edilmeyeceği ise henüz netlik kazanmadı.
TBMM ARAŞTIRMASI: Yapılan bu araştırmada Türkiye, Fransa, Almanya, İngiltere, İsveç gibi birçok ülkedeki uygulamalara yer verildi. Buna göre, Fransa'da yasal haftalık çalışma süresi 35 saat, Belçika, Avustralya'da 38 saat, İsveç 40 saat, İngiltere'de fazla mesai dahil 48 saati geçemiyor. Portekiz ve Danimarka'da bazı şehirlerde, İspanya'da 250'den az çalışan şirketler 4 günlük mesai uygulamasına geçti. Çalışma sürelerinin sınırlandırılmasının ekonomik, sosyal, teknik bir zorunluluk olduğu ve bunun tarafların iradesine terk edilemeyeceği belirtiliyor.
İLGİLİ BAKANIMIZDAN ÇALIŞMA SAATLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA: Çalışma saatlerinde değişiklik sinyali veren Bakan Vedat Işıkhan, "Sosyal Güvenlik Kurumunda sürdürülebilirliği güçlendirmek amacıyla sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen yaklaşımla esnek çalışma biçimlerini yaygınlaştıracağız. Sosyal güvenlik mevzuatı ve uygulamalarını, değişen iş gücü piyasası koşullarına ve yeni nesil esnek çalışma şekillerine daha uyumlu hale getireceğiz. Kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle mücadelede veri analizine dayalı, risk odaklı denetim faaliyetlerini artırarak prim tabanını genişleteceğiz." ifadelerini kullanmıştı. Acaba çalışmalar sürüyor mu?
İnternette aradımsa da söz konusu teklifi hangi siyasi partinin TBMM’ ne sunduğunu bulamadım. Tüm aramama rağmen öner metnini de bulmam mümkün olmadı. TBMM’nin tatilde olduğu noktasından hareketle siz konusu teklifin tatilin sonunda gündeme alınıp alınmayacağını da bilemiyorum. Buna ilişkin bir kayda da rastlayamadım. Bekleyip göreceğiz. Şayet bu konuda bilgisi olan bir okur varsa lütfedip yorum köşesinden tüm okurlara ve bana duyururlarsa memnun olurum.
03 ŞUBAT 2024 TARİHİNDE YAYIMLANACAK OLAN YAZIMDA AYNI KONU “MAAŞLARIMIZ DİPTE OLSA BİLE ÇALIŞMA SAATLERİ AÇISINDAN EN TEPEYİZ. (2) BAŞLIĞI İLE SÜRDÜRÜLECEKTİR.
(*) O. Balik – Dünya – En Son Haber – Sputnik -Blog – Rio NET
Yorumlar Tüm Yorumlar (15)