ALİ SABANCI'YA MEKTUP VAR

23 Nisan'da Pegasus Havayolları Yönetim Kurulu Başkanı Ali Sabancı’ya bir açık mektup yazmaya karar verdim. Merak ettiğim için sormak istiyordum: Reklamlarda neden şirket patronlarının çocukları oynatılmaz?

Mektubu okuduğunuzda anımsayacaksınız. Geçen yıl kasım ayında, “Pegasus ve Çocuk İşçileri” başlıklı yazımda bu konuyu ele almıştım.

Mektubu yazdım ama meğer asıl iş mektubu kabul edecek gazete bulabilmekmiş. Çok satan gazetelerden bu mektubu almak isteyen çıkmadı. Mektupta şirket adı geçtiği için midir, kimi gazeteler şirketlerle pek içli dışlı olduğu için midir, bilemiyorum. Ali Sabancı herhalde Evrensel okumuyordur ama kendisine buradan sesleneceğim.

***

Sayın Ali Sabancı,
Bilmiyorum hiç düşündünüz mü, televizyonlardaki reklamlarda neden şirket patronlarının çocukları oynatılmaz?

Televizyon kanallarında çocukların oynatıldığı reklamlar bollaşınca, birçok insan merak etmeye başlıyor “Bu çocuklar kimdir?” diye. Belki siz de merak etmişsinizdir. Örneğin, o araba reklamındaki iki sevimli afacan acaba kimlerin çocukları acaba? Acaba araba şirketinin sahibinin çocukları mı? Ya o çamaşır makinesi reklamındaki tatlı bebek kimin bebeği? Şirket yöneticilerinden birinin bebeği mi? O Türksel reklamında ortalıkta koşuşturan çocuklar? Acaba Türksel yöneticilerinin birçok çocuğu var da, onlar mı koşuşturuyorlar?

Belki de, “Bunda bilmeyecek ne var?” diyeceksiniz. Sonra açıklayacaksınız: “Bu çocukları reklam ajansları buluyor. Bu çocuklar elbette ki, patron çocuğu değil. Hiç TÜSİAD’dan biri çocuğunu reklam filminde oynatır mı? Bunlar çocuklarını çalıştıran ana babaların çocukları. Şirket reklam ajansına parayı bastırır; ajans da ana babalara. Çocuk da reklamda oynatılır. Bu kadar basit.”

Bunların size basit geldiğini anlamak zor değil. Ama çocukların reklamlarda oynatılması bence hiç de basit değil. Çocukların çalıştırılmaları nasıl basit olabilir? Nasıl sokakta mendil sattırılan çocuklar olmaması gerekiyorsa, reklamlarda oynatılan çocuklar da olmaması gerekmez mi? Sokakta çocuk çalıştırmak yanlışsa, reklamda çocuk çalıştırmak da yanlış. Değil mi?

Bir düşünün: Sokaktakiler de emek veriyor, reklamdakiler de. Sokaktakiler de para kazanıyor, reklamdakiler de. Sokaktakiler de parayı onları çalıştıranlar için kazanıyor, reklamdakiler de. Sokaktakiler de kendi rızaları ile çalışmıyorlar, reklamdakiler de. Bütün bunların bir adı var:

ÇOCUK EMEĞİ SÖMÜRÜSÜ
Biliyorum, “Bunlar beni neden ilgilendirsin ki; bizim reklamlarımızda çocuk yok!” diyeceksiniz. Biliyorum ama Pegasus uçuşlarında kullanılan güvenlik filmleri ile televizyondaki reklamlar arasında pek de farkı yok.

Biliyorsunuz, Pegasus uçuş güvenliği filmlerinde çocuklar oynatıldı. Bir de ilgi çeksinler diye yetişkinler gibi giydirildiler. Bir de komik görünsünler diye büyüklere ilginç gelebilecek kimi davranışları sergilemeleri sağlandı. Bütün bunları yapanlar ufacık çocuklar. Tıpkı sokakta ve reklamda çalıştırılan çocuklar gibi küçükler. Tıpkı sokaktakiler ve reklamdakiler gibi uçuş güvenliği filminde oynatılan çocukların da rızaları alınmış değil; çünkü rıza verecek yaşta değiller.
Acaba filmdeki çocuklar Pegasus’un sahiplerinin ya da yöneticilerinin çocukları mı? Elbette değil. Bu çocuklar şirket çalışanlarının çocukları. Demek ki, şirketinizde çalışan emekçilerin çocukları da filmde emekçilik yapıyor.

Belki de, “Bu ufak şeyleri bir yana bırakın!” diyeceksiniz. Belki de Pegasus uçaklarında gördüğüm sloganları ileri süreceksiniz: “3.2 milyon dolar yatırım yaptık. 2011 sonunda 40 uçağımız olacak.” Evet, yatırımlar ve filo büyük. Ama çocuklar küçük. Çocukları herkesin gözetmesi koruması gerekiyor. Bu sizin de göreviniz.
Belki de bir slogan ekleyeceksiniz: “Türkiye’de havacılığı biz başlatmadık ama biz değiştirdik.” Burada da doğruluk payı var. Pegasus Türkiye’deki havayolları içinde çocuk çalıştıran ilk şirket. Acaba siz ve diğer şirket yöneticileri gerçekten de Pegasus bu şekilde bilinsin mi istiyorsunuz?

Daha uzatmayayım. Bir iş adamının zamanı çok değerlidir. Bir soru ile bitireyim.

Bilmiyorum hiç düşündünüz mü, televizyonlardaki reklamlarda patronların çocukları oynatılacak olsa, hiç çocukların kullanıldığı reklamlar olur muydu?

(Serdar Değirmencioğlu - Evrensel)