Portekiz F-16’ların Yerini F-35'lerle Dolduracak

Portekiz Hava Kuvvetleri, Soğuk Savaş sonrası dönemin en kapsamlı modernizasyon adımına hazırlanıyor. Lizbon yönetimi, hizmet ömrünün sonuna yaklaşan F-16AM/BM filosunu devre dışı bırakarak, beşinci nesil muharip uçak kabiliyetine geçmeyi hedefliyor. Bu dönüşümde öne çıkan platform ise ABD yapımı F-35 Lightning II.

Portekiz Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral João Cartaxo Alves, 19 Aralık 2025’te yayımlanan bir röportajda, ülkenin 14 ila 28 adet F-35 tedarik etmeyi değerlendirdiğini açıkladı. Söz konusu plan, Portekiz’in NATO içindeki hava gücü rolünü köklü biçimde dönüştürmeye aday.

“Bu Değişim 20 Yıl Önce Başlamalıydı”

Mevcut filonun yaşına dikkat çeken Orgeneral Alves, Portekiz Hava Kuvvetleri’nin F-16’ları benzeri görülmemiş bir süreyle görevde tuttuğunu vurguladı. En yeni F-16’ların 31 yaşında olduğunu, bazı uçakların ise neredeyse 40 yıldır aktif görev yaptığını belirten Alves, modernizasyonun gecikmiş ama artık kaçınılmaz olduğunu ifade etti.

Uçaktan Öte Bir Dönüşüm

Portekizli komutan, F-35 kararının yalnızca bir uçak değişimi olarak görülmemesi gerektiğinin altını çizdi. Alves’e göre beşinci nesil uçaklar; ağ merkezli harp, gerçek zamanlı veri paylaşımı ve NATO komuta-kontrol mimarisiyle tam uyum gerektiriyor.

“Bağlanabilirlik artık temel unsur,” diyen Alves, modern hava muharebesinde sensörler, veri akışı ve müşterek operasyon kabiliyetlerinin belirleyici olduğuna dikkat çekti.

SAFE Programı ile Bütüncül Savunma Mimarisi

Bu dönüşüm, Portekiz’in SAFE (Hava ve Uzay Faaliyetleri Sistemi) programı kapsamında yürütülüyor. Program çerçevesinde Azor Adaları’na yeni radar sistemleri kurulması, erken ihbar kabiliyetlerinin geliştirilmesi ve kara konuşlu hava savunma unsurlarının güçlendirilmesi planlanıyor. Amaç, F-35’leri tek başına değil; sensörler, hava savunma sistemleri ve istihbarat altyapısıyla entegre bir ortamda kullanmak.

F-35 Açık Ara Önde

Her ne kadar resmî bir “nihai tercih” açıklaması yapılmasa da, kulislerde Lockheed Martin üretimi F-35’in açık ara önde olduğu konuşuluyor. Uçağın NATO ağlarıyla tam uyumu, gelişmiş sensör füzyonu ve Avrupa genelinde hızla yaygınlaşması, Lizbon’un tercihlerini netleştiriyor.

Bu kararın hayata geçmesi halinde Portekiz; İtalya, Norveç, Danimarka, Hollanda, Belçika ve Birleşik Krallık’ın ardından F-35 kullanan Avrupa ülkeleri arasına katılacak.

Takvim ve Baskı Artıyor

Henüz imzalanmış bir sözleşme bulunmasa da, Savunma Bakanlığı kaynakları ABD ile görüşmelerin ileri aşamada olduğunu belirtiyor. Yabancı Askerî Satış (FMS) süreci kapsamında ilk resmî talep mektubunun 2026 başında sunulması, teslimatların ise 2029 civarında başlaması öngörülüyor.

2025 itibarıyla Monte Real Hava Üssü’nde konuşlu 28 adet F-16AM/BM, Portekiz’in hava savunmasının bel kemiğini oluşturmayı sürdürüyor. Ancak artan bakım maliyetleri, düşük görünürlük eksikliği ve sınırlı sensör kabiliyetleri, bu filonun artık stratejik ihtiyaçları karşılamakta zorlandığını gösteriyor.

Sektör çevreleri, Lizbon’un F-35 yöneliminin yalnızca Portekiz için değil, NATO’nun güney kanadındaki hava gücü dengeleri açısından da kritik bir eşik olacağı görüşünde.