Kış Kapıda: Havalimanları, Havayolları ve SHGM İçin Gerçek Sınav Başlıyor

SHGM eski Genel Müdür Yardımcısı Oktay Erdağı, kış dönemine ilişkin bir değerlendirme yaptı.

Erdağı'nın yazısı:

Türkiye, Edirne’den Kars’a uzanan 1651 kilometrelik genişliğiyle sadece coğrafi olarak değil, meteorolojik açıdan da zor bir ülke. Bir uçağın ülkenin güneydoğusundan girip kuzeybatısından çıkmasıyla Avrupa’da beş ülke aşması aynı süreye denk geliyor. Bu basit karşılaştırma bile, Türkiye hava sahasının zorluklarını ve çeşitliliğini anlatmaya yetiyor.

Üstelik sadece hava sahası değil; yer emniyeti, operasyon yönetimi, yolcu konforu ve uçuş güvenliği açısından da kış, havacılık sektörümüz için adeta turnusol kâğıdıdır. Kimin işini ne kadar iyi yaptığı, hangi kurumun sorumluluklarını yerine getirip getirmediği, kış şartlarının sert yüzüyle birlikte açıkça ortaya çıkıyor.

Peki, bu kış sınavına sektör hazır mı?

Havalimanı ve Terminal İşleticileri: “Pist Açık” Demekle İş Bitmiyor

Kış operasyonlarının en kritik halkası, havalimanı ve terminal yöneticileri.

Kar yağdıktan sonra değil, kar yağmadan önce hazırlık yapmak zorundalar. Bunun adı, dünyada "Winter Ops Plan" diye bilinen kış operasyon planlamasıdır.

Havalimanı işletmecilerinin görevleri şunlarla sınırlı değildir ama en azından şunları kapsamak zorundadır:

• Pist, taksi yolu ve apronların anlık olarak açık tutulması,
• Buzlanma önleyici (de-icing) kimyasalların yeterli miktarda stoklanması,
• De-icing/anti-icing araçlarının tam kapasiteyle ve arızasız çalışır hâlde bulundurulması,
• Hava trafik yoğunluğu artışına karşı dinamik slot yönetimi,
• Yolcu terminallerinde uzun beklemelere karşı ikram, ısınma, bilgilendirme ve barınma planlaması,
• Apron personelinin kış şartları için özel eğitimlerden geçirilmesi.

Kâğıt üzerinde çoğu havalimanında bu planlar var; ancak gerçek soru şu:

Bu planların kaçı sahada, kar yağarken de aynı etkinlikle uygulanıyor?

Bazı havalimanlarında bir aracın bozulmasıyla tüm operasyon dururken, bazıları karla mücadelede yıllardır sınıf atlayamıyor. Türkiye’ye yakışmayan tablo burada başlıyor.

Havayolu İşletmeleri: “Uçuş iptali” değil, “iyi yönetilmiş operasyon” esastır

Havayolları için kış sadece rötar demek değildir; iyi planlama yapılmamışsa kriz demektir.

Şu konular havayollarının sorumluluğunun tam merkezinde yer alır:

• Uçuş operasyonlarının hava tahminlerine göre yeniden planlanması,
• De-icing işlemlerinin doğru koordinasyonu,
• Bakım ekiplerinin özellikle soğuk-soğuk çalışmalara göre organize edilmesi,
• Yolcunun şeffaf şekilde bilgilendirilmesi,
• Uzun gecikmelerde IATA ve ECAC standartlarına uygun ikram, bakım, yönlendirme ve tazmin süreçlerinin eksiksiz uygulanması.

Bugün bazı havayollarımız hâlâ kriz iletişimi konusunda sınıfta kalıyor.
Uçağın kapısında saatlerce bekleyen yolcuyu
“bilgilendirme yapıldı” diyerek geçiştirmek artık kabul edilebilir bir yaklaşım değil.
Uçuş güvenliği kadar yolcu güveni de önemlidir.
Yer Hizmetleri Şirketleri: Kışın yükü en çok onların omzunda
Yer hizmetleri kuruluşları, kış şartlarında havalimanının görünmez kahramanlarıdır.
Bir de-icing aracının zamanında gelmemesi, bir push-back gecikmesi ya da apron koordinasyonunda yapılacak küçük bir hata, domino etkisiyle tüm operasyonu kilitleyebilir.

Bu yüzden:

• Personelin kış operasyon eğitimi almış olması,
• Vardiya planlamalarının hava şartlarına göre revize edilmesi,
• Ekipman bakımının önceden yapılması,
• De-icing ekiplerinin anlık geri bildirim akışına entegre edilmesi,
• Yolcu bagajının sert hava şartlarında bile güvenli şekilde yüklenmesi ve boşaltılması
olmazsa olmazdır.

Bazı yer hizmetleri kuruluşları maalesef hâlâ düşük maliyet – yüksek iş yükü arasında sıkışmış durumda. Bu da operasyon güvenliğini tehdit eden bir yapısal soruna dönüşüyor.

SHGM: Denetim sadece kâğıt üzerinde kaldığında kış affetmez
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün görevi, sadece rehber hazırlamak ve genelge yayınlamak değildir.
Asıl görevi, denetlemek ve uygulamayı sahada kontrol etmektir.
Kış aylarında SHGM’nin sorumlulukları arasında:

• Kış operasyon planlarının uygulanıp uygulanmadığının yerinde denetimi,
• Havalimanı işletmecileri ve yer hizmetlerinin kış hazırlığı raporlarının kontrolü,
• Havayollarının yolcu hakları uygulamalarının takibi,
• Aksayan operasyonlarda hızlı inceleme ve yaptırım mekanizması
bulunmaktadır.

Eğer SHGM denetimi kâğıt üzerinde kalırsa, bunun bedelini yolcu öder, havayolu öder, sektör öder.
Sonuç: Kış mevsimi değil, hazırlıksızlık ağırdır
Türkiye havacılığı kış şartlarını bahane olarak kullanmayı artık bırakmalıdır.
Kötü hava koşulları değil; kötü planlama, yetersiz ekipman, eksik eğitim ve gecikmiş koordinasyon, kış aylarında yaşanan kaosun gerçek nedenidir.
Kış her yıl gelecek.
Asıl soru şu:
Havacılık sektörünün tüm aktörleri—havalimanı işletmecileri, havayolları, yer hizmetleri şirketleri ve SHGM—kışa hazır mı?
Yoksa yine kar yağdığında herkes birbirine mi bakacak?
Kış bahanesi bitmeli.
Havacılık ciddiyet ister.
Emniyet ise sıfır taviz.
SHGM Uçuş Operasyon Dairesi Başkanlığı’na küçük ama hayati bir not:
TÜRKSAT' a bağlı bazı Taşeron firma  personelinin, şirketlerin namusunu SHGM’ye emanet ettiği mahrem evrakları basına servis ettiği artık sır olmayan bir gerçek. (Örneğin Emre Erben vb)  En azından, bizim dönemimizde Şube Müdürü Taner Büyükikiz tarafından hazırlanan ve her yıl tarafımızdan yayımlanan *“Kış Tedbirleri Genelgeleri”*ni arşivlerinizden bulup güncelleyerek yeniden yayımlasanız da, ilgili kurum ve kuruluşlar ne yapacağını bilsin. Zira kış şartları beklemiyor; liyakat ve düzen de öyle.