Türkiye'nin projeden çıkartıldığı F-35'ler 10'dan fazla kazada düştü

Türkiye'ye verilmeyen F-35 uçakları, güvenlik sıkıntıları sebebiyle düşmeye devam ediyor. 2018'den bugüne kadar 10'dan fazla F-35 uçağı düştü. En son Alaska'da düşen F-35 savaş uçaklarında en çok elektronik algılama sisteminin devre dışı kalması ve pilotun hiçbir müdahelede bulanamaması dikkat çekiyor.

Türkiye'nin geliştirme partnerlerinden birisi olduğu F-35 savaş uçaklarında, son 7 yılda bir çok kaza yaşandı. En son ABD'nin Alaska eyaletindeki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü'nde F-35 savaş uçağı tatbikatta üsse düşmüş ve pilot kendini fırlatarak son anda kurtuldu. Hızla olduğu yere çakılan F-35'in infilak ettiği anlar cep telefonu kamerasıyla görüntülendi.

ABD Operasyonel Test ve Değerlendirme Müdürlüğü tarafından 2024 yılı sonunda yayımlanan rapora göre, F-35'in, Operasyonel İhtiyaç Belgesi'nde belirtilen güvenilirlik ve idame edilebilirlik kriterlerinin, standartların altında kalmaya devam ettiğine dikkat çekildi. ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi raporunda, "F-35 filosunu ayakta tutmanın maliyeti giderek arttığı ve 2018'de 1,1 trilyon dolar olan ikame maliyetinin, 2023'te 1,58 trilyon dolara yükseldiği belirtildi. Havacılık Güvenliği Ağı (ASN) verilerine göre, ABD'li Lockheed Martin firması tarafından üretilen ve çok sayıda ülkenin envanterinde olan F-35 savaş uçakları 2018 ile 2025 tarihleri arasında 10'dan fazla kazaya karıştı.

İşte yıl yıl yaşanan kazalar:

28 Eylül 2018 yılında ABD ordusuna ait F-35B savaş uçağının eğitim uçuşu sırasında, South Carolina kıyılarında düştü. Pilot fırlatma sistemiyle kurtulmayı başardı. Kaza uçuş sırasında motor yakıt tüpünün patlamasıyla meydana geldiği ve üretim hatası olduğu belirtildi.

9 Nisan 2019'da Japonya Hava Kuvvetlerine ait F-35A savaş uçağı, dört uçağın katıldığı eğitim tatbikatı sırasında kayboldu. Uçağın, Pasifik Okyanusu'na düştüğü belirlendi. Atlayamayan pilotun cesedine ise aylar sonra ulaşılabildi.

19 Mayıs 2020'da, Florida eyaletindeki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü'ne zorunlu iniş yapan uçak, devrildi. Yan yatan uçak kullanılmaz hale geldi. Pilot fırlatma sistemiyle uçaktan çıkarak hafif yaralandı. Soruşturmada, iniş sırasında kontrolsüz hız yapıldığı ve uçağın kontrol panelinde sorun olduğu tespit edildi.

29 Eylül 2020' da ise, ABD Deniz Piyadelerine ait F-35 savaş uçağında havada yakıt ikmali sırasında tankerle temas sonucu kaza yaşandı. Uçak kullanılmaz hale geldi. Pilot kendini fırlatarak kurtuldu. Tanker de, California'da bulunanan bir tarlaya zorunlu iniş gerçekleştirebildi.

17 Kasım 2021 tarihinde İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerine ait F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkış sırasında gemi piste kuyruk sürterek kaza yaptı. Uçak Akdeniz'e düşerken pilot kurtarıldı. Uçak daha sonra Akdeniz'den çıkarıldığı belirtildi.

4 Ocak 2022, Güney Kore Hava Kuvvetlerine ait F-35A, South Chungcheong eyaletindeki hava üssüne acil iniş yaptı. Uçak iniş sırasında kartala çarparak ağır hasar aldı. Ağır hasar alan uçak daha sonra envanterden çıkarıldığı belirtilirken, kazanın "aviyonik teknolojilerle ilgili olduğu düşünülen iniş takımı arızası" olarak açıklandı.

24 Ocak 2022' de ihtilaflı Güney Çin Denizi'ndeki USS Carl Vinson uçak gemisine iniş yapan F-35 savaş uçağı, kaza yaptı. Uçak, geminin güvertesinin kenarına çarptıktan sonra güverte boyunca kaydı ve ardından denize düştü. Pilot kurtulurken, 7 denizci yaralandı.
19 Ekim 2022'de ise, F-35 savaş uçağı ABD'nin Utah eyaletindeki Hill Hava Kuvvetleri Üssü'ne iniş için yaklaştığı sırada düşerek tamamen kullanılamaz hale geldiği yer aldı. Hava veri sistemindeki hatalar nedeniyle inişten önce kontrolü kaybettiği belirtilen pilot ise kendini fırlatarak kazayı hafif sıyrıklarla atlattı.

17 Eylül 2023 tarihinde, ABD Deniz Piyadelerine ait F-35 savaş uçağı South Carolina eyaletinin North Charleston bölgesindeki Deniz Hava İstasyonu'nda düştü. Pilot uçaktan fırlamayla hayatta kalmayı başardı.

29 Mayıs 2024' de, Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçağı New Mexico eyaletinin Albuquerque kentindeki Uluslararası Sunport Havalimanı'na yakın bir yerde pistten kalktıktan kısa süre sonra düşerken, pilot kurtulmayı başardı.

Son olarak 29 Ocak 2025'de ABD'nin Alaska eyaletindeki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü'nde F-35 savaş uçağı düştü. Uçak büyük hasar alırken, pilot fırlatma yardımıyla kendini kurtardı. Cep telefonuna yansıyan görüntülerde uçağın hızla düşerek infilak ettiği görüldü. Nedeni henüz bilinmiyor.