Kokpitte tecrübeli pilot krizi mi yaşanıyor?

Birçok havayolu şirketi, artan talep nedeniyle kokpitleri deneyimli pilotlarla doldurmakta zorlanıyor. Yüksek primler ve hızlı terfiler, büyük emeklilik dalgasının açığını kapatmaya yetebilir mi?

Hava yolculuğu artık eskisi kadar kolay değil. Güvenlik kontrollerindeki uzun kuyruklar, havaalanı check-in sistemlerine yapılan siber saldırılar, grevler, kaybolan bagajlar ve iptaller derken şimdi tüm bunlara ek olarak küresel bir pilot sıkıntısı da yaşanıyor. Havayolu şirketleri bu durumun etkilerini ciddi şekilde hissediyor.

Covid-19 pandemisi sırasında ve sonrasında, birçok yerde pilot eğitimi durduruldu çünkü şirketler pandeminin seyahat sektörünü nasıl etkileyeceğini görmek istedi. Bugünlerde hava yolculuğu yeniden canlanırken eğitimlerde birikmiş bir yığılma söz konusu ve okullar yeni pilotları gökyüzüne çıkarma konusunda zorlanıyor.

Ayrıca, pandemi birçok kıdemli pilotu beklenmedik şekilde erken emekliliğe itti ve özellikle Kuzey Amerika'da daha fazla pilotun mesleği bırakmaya hazırlandığı belirtiliyor.

Bu durum, havayollarını iki yönlü bir baskı altında bırakıyor: Hem emeklilik dalgasının açığını kapatmak hem de artan hava yolu talebini, özellikle tatil amaçlı seyahatleri, karşılamak için daha fazla pilot bulmak zorundalar.

Kaç pilota ihtiyaç var?

Almanya'daki Worms Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nde havayolu ve havalimanı yönetimi uzmanı Christoph Klingenberg’e göre, hava yolculuğundaki mevcut büyüme birçok havayolunu şaşırttı.

Klingenberg, DW’ye yaptığı açıklamada, pilot yetiştirmenin birkaç yıl sürdüğünü ve bu nedenle durumun normale dönmesinin de birkaç yıl alacağını dile getirdi.

Kaç pilota ihtiyaç olacağı ise kaynağa göre büyük ölçüde değişiyor.

ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu'nun Meslek Görünüm El Kitabı’na göre yalnızca ABD’de önümüzdeki on yıl boyunca her yıl yaklaşık 18.200 havayolu ve ticari pilot iş açığı olacak. Bu da toplamda 180.000’den fazla yeni ABD merkezli pilot anlamına geliyor.

Hem yolcu hem de kargo uçuşlarını dikkate alan uçak üreticisi Boeing ise 2044 yılına kadar dünya çapında tam 660.000 yeni ticari pilota ihtiyaç duyulacağını tahmin ediyor.

Deneyimli pilotlar yüksek gelir elde edebilse de kokpite giden yolun kendisi uzun ve pahalı bir süreçtir. ABD'de uçuş eğitiminin maliyeti 100.000 doların (yaklaşık 85.000 euro) üzerine çıkabiliyor ki bu da birçok kişiyi havacılık kariyeri hayalinden vazgeçirebilecek ürkütücü bir miktardır.

Pilot olmak oldukça maliyetli

Boeing raporuna göre, "Bugün eğitimine başlayan pilot adayları mezun olduklarında ortaya çıkacak fırsatlardan yararlanmak için iyi bir konumda olacaklar.” Ancak bu büyük talebi karşılamak için aday pilotların “ilgili, uygun fiyatlı ve erişilebilir eğitime” ulaşması gerekiyor.

Deneyimli pilotlar pilotlar yüksek gelir elde edebilse de kokpite giden yolun kendisi uzun ve pahalı bir süreç. ABD'de uçuş eğitiminin maliyeti 100.000 doların (yaklaşık 85.000 euro) üzerine çıkabiliyor ki bu da birçok kişiyi havacılık kariyeri hayalinden vazgeçirebilecek kadar yüksek bir rakam.

Diğer sertifikalara ek olarak, ABD Federal Havacılık İdaresi, tarifeli yolcu taşımacılığı yapan tüm havayollarında ikinci pilotların ATP (Airline Transport Pilot) sertifikasına sahip olmasını zorunlu kılıyor. Bu sertifika için gerekli olan 1.500 saatlik ek uçuş tecrübesi ise yeni mezun pilotların bir ila iki yılını alabiliyor..

Pilotlara daha fazla maaş vermek yeter mi?

Son dönemde birçok büyük ve bölgesel havayolu, daha fazla başvuru almak ve mevcut pilotlarını elde tutmak için maaşları artırdı.

Nevada Üniversitesi, Las Vegas'ta ticari havacılık konusunda uzman profesör Dan Bubb, "Ticari havayolu pilotu işini daha cazip hale getirmenin en büyük yolu maaşı artırmaktır” dedi. “Yıllar boyunca özellikle bölgesel havayollarında maaşlar utanç verici derecede düşüktü” diye ekledi.

Eski bir havayolu pilotu olan Bubb, bugün pilot maaşlarının “uzun zamandır gördüğü en yüksek seviyede” olduğunu söyledi.

Bazı havayolları pilot bulmak, mevcut pilotlari da elde tutmak için bonuslar ve ek avantajlar sunuyor. Diğerleri ise uçuş ekipleri için daha dengeli çalışma-yaşam programları tasarlıyor. Ancak tüm bu maliyetler de  yolcu bilet fiyatlarına yansıyor.

Öte yandan tüm şirketler bu kadar cömert davranmıyor. Bu hafta Lufthansa pilotları, emeklilik katkı paylarına ilişkin görüşmelerin sonuçsuz kalmasının ardından greve gitme kararı aldı. Henüz tarih açıklanmasa da bu, 2022’den bu yana gerçekleşecek ilk Lufthansa pilot grevi olabilir.

Zorunlu emeklilik 60, 65 mi yoksa 67 mi?

Yirmi yıl önce, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün (ICAO) koyduğu kurallar nedeniyle uluslararası havayolu pilotlarının 60 yaşında emekli olmaları zorunluydu. Merkezi Kanada’nın Montreal kentinde bulunan ve Birleşmiş Milletler’e bağlı olan bu kuruluş, 190’dan fazla ülkede sivil havacılıkla ilgili küresel standart ve düzenlemeleri belirliyor. Ancak sağlık alanındaki ilerlemeler sayesinde emeklilik yaşı 2006’da 65’e yükseltildi.

Bugün ise pilot açığı ve daha iyi sağlık koşulları gerekçe gösterilerek bu sınırın 67’ye çıkarılması öneriliyor. Nitekim ABD Senatörü Ted Cruz, ABD Senatörü Ted Cruz, 19 Eylül'de Başkan Donald Trump’a gönderdiği bir mektupta, zorunlu emeklilik yaşının artırılması için destek istedi:

"Yaşla ilişkilendirilen uçuş deneyimi, uçuş güvenliğiyle önemli ölçüde bağlantılıdır” dedi. Cruz ayrıca, “Keyfi bir emeklilik yaşı da hava yolculuğunu daha pahalı hale getiriyor! Ekonomide bildiğiniz gibi, arzın azalması fiyatların yükselmesine yol açar” diye ekledi.

Her ne kadar bu ekonomik argümanlar gündeme getirilse de, pilot sendikaları bu fikre karşı çıkıyor.

Konuyla ilgili Nevada Üniversitesi'nden Dan Bubb, "Bilimsel kanıtlar, kaptanların 67 yaşında da tam kapasiteyle görev yapabileceğini gösteriyor” diye vurguluyor.

Buna rağmen, ABD Federal Havacılık İdaresi şimdilik mevcut emeklilik yaşını koruyor.

Havayolları pilotları çekmek için başka ne yapıyor?

Christoph Klingenberg’e göre, yeni pilot akışını sürdürmek ve mevcut pilotları elde tutmak için havayollarının işe alım çabalarını artırması, eğitim tesislerini genişletmesi ve ticari olmayan havayollarından pilotlar alması gerekiyor.

Klingenberg ayrıca emeklilik yaşını 67’ye yükseltmenin "doğru yönde bir adım” olduğunu düşünüyor.

Dan Bubb'a göre ise bazı havayolları, çok daha az uçuş saatine sahip pilotları işe alıyor, büyük imza primleri veriyor ve bazı gereklilikleri esnetiyor. Yine de bu pilotların da sıkı eğitimden geçmeleri ve sınavları geçmeleri gerekiyor.

Yapay zekâ (AI) veya artan otomasyon, pilot açığını kapatabilir mi?

Klingenberg’e göre birçok sektör işleri hızlandırmak için yapay zekâya yönelirken, havayolları kokpitte şimdilik bu konuda geri duruyor ve önümüzdeki on yıllarda da çok değişiklik beklenmiyor.

Bubb ise, “Hiç şüphem yok ki yapay zekâ hava yolculuğunu zaman ve yakıt açısından daha verimli hale getirecek, ama insanları asla tamamen ikame etmeyecek,” diyerek yapay zekânın önemli bir rol oynayacağını ancak pilotların yerini almayacağını ifade ediyor.

Daha fazla pilotun gökyüzüne çıkması, tamamen artan hava yolu talebine bağlı. Klingenberg bu duruma ilişkin olarak, “2030’dan sonra iyileşme bekliyorum, yani toparlanma yaklaşık beş yıl sürebilir” dedi.

Bubb ise pilot kıtlığının “ılımlı düzeyde” kalacağı görüşünde. Ancak ona göre bu durum, havayollarına önceden plan yapma fırsatı sunuyor: “Böylece pilot sıkıntısı kapıya dayandığında reaktif olmak yerine proaktif davranabilirler” diye ekledi. (Deutsche Welle)