F-35 ile Gripen arasındaki farklar dikkat çekti

Kanada’nın yeni nesil savaş uçağı tedarik sürecine ilişkin daha önce gizli kalan değerlendirme sonuçları gün yüzüne çıktı. Radio-Canada’nın elde ettiği iç raporlara göre Lockheed Martin F-35A Lightning II, rakibi Saab Gripen E’ye karşı tüm kritik kabiliyet alanlarında açık ara üstünlük sağladı.

F-35, puanlamada ezici üstünlük elde etti

Belgelerde, F-35’in toplam değerlendirmede yüzde 95’lik bir başarı düzeyine ulaştığı; Gripen E’nin ise yüzde 33 seviyesinde kaldığı belirtiliyor. Her iki uçak Kanada’nın zorunlu gereksinimlerini karşılamış olsa da, operasyonel kriterler devreye girdiğinde fark dramatik biçimde açıldı.

En büyük farklılık, görev performansı bölümünde ortaya çıktı. F-35 bu kategoride Gripen’e neredeyse beş kat üstünlük sağladı. Modernizasyon potansiyelinde F-35’in tam puana ulaştığı; Gripen’in ise sınırlı bir kabiliyet sunduğu ifade edildi. Sürdürülebilirlik ve teknik kriterlerde de F-35’in daha yüksek performans gösterdiği kaydedildi.

Kanada’nın uzun yıllardır süren tedarik sürecinin geçmişi

Değerlendirme, 2021 yılında Future Fighter Capability Project (FFCP) kapsamında yapılmıştı. Kanada’nın yaşlanan CF-18 filosunu yenilemek için yürüttüğü ilk süreç, maliyet tartışmaları ve siyasi gerilimler nedeniyle iptal edilmişti.

Yeni ihalede Dassault, güvenlik kriterlerinin “Five Eyes” yapısıyla uyumsuz olduğu gerekçesiyle; Airbus ise şartnamelerin F-35’e avantaj sağladığını savunarak yarıştan çekildi. Boeing’in F/A-18 Super Hornet modeli ise daha sonraki aşamalarda elenmiş ve finalde yalnızca F-35 ile Gripen kalmıştı.

Skor farkı Ottawa üzerinde baskıyı artırıyor

Değerlendirme sonuçlarının açıklanması, Ottawa’nın 88 adet F-35 satın alma kararını yeniden gözden geçirdiği bir döneme denk geldi. Başbakan Mark Carney, ABD ile artan ticari gerilimler nedeniyle tedarik sürecine yeniden bakılması talimatı vermişti.

Kanada Hava Kuvvetleri’nin eski komutanı Korgeneral Yvan Blondin, söz konusu farkın karar sürecinin önemini daha da artırdığını vurguladı. Blondin, verdiği röportajda:

“Eğer bir gün çocuklarımızı bu uçaklarla savaşa göndereceksek, aradaki farkı görmezden gelemeyiz. Arktik’te Rus veya Çin uçaklarına karşı F-35 yüzde 95 başarıyla değerlendiriliyor, Gripen ise yüzde 33. Bu fark karar verirken göz ardı edilemez.” ifadelerini kullandı.

Saab, sanayi katkısı üzerinden baskıyı artırıyor

Sonuçlara rağmen Saab, Ottawa’ya Gripen E teklifini sürdürürken özellikle sanayi kazanımlarını ön plana çıkarıyor. Şirket:

• daha düşük operasyon maliyetleri,
• hızlı bakım ve dağınık üs kabiliyeti,
• Kanada sanayisine kapsamlı katılım,
• Bombardier ile ortak üretim imkânı

gibi unsurların Gripen’i stratejik bir seçenek haline getirdiğini savunuyor.

Bu argümanlar, Kanada’nın tedarik politikasında sanayi dönüşümünü önceliklendirdiği bir dönemde daha fazla önem kazanmış durumda. Saab ile Bombardier arasında yerel üretim konusunda görüşmelerin sürdüğü biliniyor.

İç değerlendirme tamamlandı, kamuoyu açıklamasını bekliyor

Kanada Savunma Bakanlığı’nın F-35 programına ilişkin iç yeniden değerlendirmeyi tamamladığı, ancak raporun henüz kamuoyuyla paylaşılmadığı belirtiliyor.

Radio-Canada’nın belgeyi yayımlamasıyla birlikte hükümet üzerindeki baskının arttığı ifade ediliyor. Uzmanlara göre Ottawa, F-35’ten vazgeçme ya da karma filo tercih etme ihtimalini gündeme alırsa, bunu hem operasyonel kabiliyet hem de sanayi politikası açısından ikna edici şekilde açıklamak zorunda kalacak.